|
การบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบนฐานการมีส่วนร่วม: กรณีศึกษาพิพิธภัณฑ์วัดพระรูป จังหวัดสุพรรณบุรี |
|---|---|
| รหัสดีโอไอ | |
| Title | การบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบนฐานการมีส่วนร่วม: กรณีศึกษาพิพิธภัณฑ์วัดพระรูป จังหวัดสุพรรณบุรี |
| Creator | ฐานิตา บุญนำ |
| Contributor | u0e0au0e32u0e22 u0e44u0e0au0e22u0e0au0e34u0e15, u0e17u0e35u0e48u0e1bu0e23u0e36u0e01u0e29u0e32 |
| Publisher | มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ |
| Publication Year | 2567 |
| Keyword | พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น, การอภิบาลบนฐานความร่วมมือ, วัดพระรูป, แหล่งเรียนรู้ชุมชน, Local museum, Collaborative governance, Wat Phra Rup, Community learning center |
| Abstract | การศึกษาค้นคว้าอิสระเรื่อง “การบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบนฐานการมีส่วนร่วม : กรณีศึกษาพิพิธภัณฑ์วัดพระรูป จังหวัดสุพรรณบุรี” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระบบและกลไกการบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่ขับเคลื่อนด้วยการมีส่วนร่วมของประชาชนและภาคีเครือข่าย ตลอดจนการวิเคราะห์ปัจจัยและองค์ประกอบที่ส่งผลต่อความยั่งยืนของพิพิธภัณฑ์ในฐานะแหล่งเรียนรู้ของชุมชน โดยอาศัยกรอบแนวคิด “การอภิบาลบนฐานความร่วมมือ” (Collaborative Governance) และ “การจัดทำบริการสาธารณะโดยพลเมือง” (Co-production) เพื่ออธิบายพลวัตของการบริหารจัดการและบทบาทของภาคประชาชนในกระบวนการจัดตั้งและขับเคลื่อนพิพิธภัณฑ์การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการศึกษาข้อมูลเอกสารจากแหล่งต่าง ๆ กลุ่มเป้าหมายหลักประกอบด้วยผู้ที่มีบทบาทเกี่ยวข้องกับการก่อตั้งพิพิธภัณฑ์วัดพระรูป (คนในชุมชน) ผู้ที่มีบทบาทเกี่ยวข้องกับการก่อตั้งพิพิธภัณฑ์วัดพระรูป (คนนอกชุมชน) เครือข่ายภาคประชาสังคมที่เข้ามาส่งเสริมและสนับสนุนพิพิธภัณฑ์วัดพระรูป หน่วยงานภาครัฐที่มีอำนาจหน้าที่ในการบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นโดยตรงและผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง ผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความรู้ มีทักษะ มีประสบการณ์ในการทำงานด้านพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น ตลอดจนผู้ใช้บริการพิพิธภัณฑ์วัดพระรูป จังหวัดสุพรรณบุรีผลการศึกษาพบว่า การจัดตั้งพิพิธภัณฑ์วัดพระรูปเกิดจากการรวมพลังของภาคีเครือข่ายที่หลากหลาย โดยมีแรงจูงใจที่แตกต่างกันแต่ยึดโยงกันด้วยเป้าหมายร่วม คือ การสร้างพิพิธภัณฑ์เป็นพื้นที่เรียนรู้ของชุมชน ไม่ใช่เพียงแหล่งท่องเที่ยว พิพิธภัณฑ์จึงได้รับการพัฒนาโดยไม่อิงกับตัวบุคคล แต่ขับเคลื่อนด้วยชุดองค์ความรู้ร่วม ที่ได้จากการจัดทำทะเบียนวัตถุ การสร้างฐานข้อมูล และการออกแบบนิทรรศการเชิงประวัติศาสตร์คัดสรร อันสะท้อนถึงการจัดการเชิงระบบที่ยึดโยงกับพื้นที่ ในด้านการบริหารจัดการ พบว่า พิพิธภัณฑ์วัดพระรูปมีลักษณะเด่นในการเปิดให้ภาคประชาชนมีส่วนร่วมในหลากหลายระดับ ตั้งแต่การรับรู้ การให้คำปรึกษา การตัดสินใจ ไปจนถึงการร่วมดำเนินกิจกรรม ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดการร่วมจัดบริการสาธารณะที่เน้นบทบาทของพลเมืองในการเป็น "ผู้ร่วมจัดบริการ" มากกว่าการเป็น "ผู้รับบริการ" ขณะเดียวกัน ระบบการบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์สอดคล้องกับแนวคิดการอภิบาลบนฐานความร่วมมือที่เอื้อให้ทุกภาคส่วนมีบทบาทร่วมในลักษณะพึ่งพาอาศัยกัน ไม่ใช่เพียงการสั่งการจากบนลงล่าง สำหรับปัจจัยด้านความยั่งยืน พบว่า พิพิธภัณฑ์สามารถดำรงอยู่ได้ด้วยตนเองบนฐานองค์ความรู้ มีระบบการรักษาความปลอดภัยของวัตถุจัดแสดงที่เป็นมาตรฐาน และได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางทั้งจากคนในและนอกพื้นที่ จนสามารถขยายผลสู่การเป็นต้นแบบให้กับวัดหรือพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น วัดประตูสาร เป็นต้นพิพิธภัณฑ์วัดพระรูปจึงไม่เพียงเป็นสถานที่เก็บรวบรวมวัตถุโบราณของวัด แต่ยังทำหน้าที่เป็นแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิตของชุมชน ที่สามารถดำรงอยู่ได้อย่างยั่งยืนผ่านกลไกความร่วมมือและความเป็นเจ้าของร่วมของชุมชน การศึกษาครั้งนี้ได้นำเสนอรูปแบบการจัดตั้งและบริหารพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่เน้นการมีส่วนร่วมเชิงโครงสร้าง ซึ่งสามารถประยุกต์ใช้เป็นต้นแบบในการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นหรือพิพิธภัณณฑ์วัด ในบริบทอื่น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและสามารถยกระดับเป็นแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิตของคนในชุมชนได้อย่างแท้จริง โดยไม่เพียงสร้างการเรียนรู้เชิงวัฒนธรรม แต่ยังเสริมสร้างพลเมืองให้มีส่วนร่วมในกระบวนการจัดบริการสาธารณะทางสังคมและวัฒนธรรมในระยะยาว |
